هۆشیاری

  كولێرا چیه‌؟ چۆن ده‌گوازرێته‌وه‌؟
كولێرا چیه‌؟ چۆن ده‌گوازرێته‌وه‌؟
کۆلێرا چییە؟
کۆلێرا نەخۆشییەکی توند و سکچوونە کە بەهۆی هەوکردنی ڕیخۆڵە بە بەکتریا ژەهراوییەکەی Vibrio cholerae سیرۆگرووپی O1 یان O139 دروست دەبێت. بە مەزەندەکردن ساڵانە ١.٣ بۆ ٤ ملیۆن کەس لە جیهاندا تووشی کۆلێرا دەبن و ٢١ بۆ ١٤٣ هەزار کەسیش بەهۆیەوە دەمرن. ئەو کەسانەی تووشی کۆلێرا دەبن زۆرجار نیشانەیەکی سووکیان هەیە یان هیچ نیشانەیەکیان نییە، بەڵام کۆلێرا دەتوانێت توند بێت. نزیکەی یەک لە هەر ١٠ کەس کە بە کۆلێرا نەخۆش دەکەوێت تووشی نیشانە توندەکانی وەک سکچوونی ئاوی و ڕشانەوە و گرژبوونی قاچ دەبێت. لەم کەسانەدا خێرا لەدەستدانی شلەمەنی لەش دەبێتە هۆی وشکبوونەوە و شۆک. بەبێ چارەسەر، مردن دەتوانێت لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا ڕووبدات.
کۆلێرا لە کوێدا هه‌یه‌؟
بەکتریای کۆلێرا بەزۆری لە ئاودا یان لەو خۆراکانەدا دەبینرێت کە بەهۆی پیسایی (پیسایی) کەسێکەوە پیس بووە کە تووشی بەکتریای کۆلێرا بووە. کۆلێرا زۆرترین ئەگەری ڕوودانی هەیە و بڵاودەبێتەوە لەو شوێنانەی کە چارەسەرکردنی ئاویان بەپێی پێویست نییە، پاکوخاوێنی خراپ و پاکوخاوێنی پێویست نییە.
هەروەها بەکتریاکانی کۆلێرا دەتوانن لە ژینگەدا لە ڕووبارە سوێرەکان و ئاوەکانی کەنار دەریاکاندا بژین. له‌به‌ر ئه‌وه‌ ماسی کە بە کاڵ دەخورێت سەرچاوەی تووشبوونه‌ به‌ كولێرا
مرۆڤ چۆن تووشی کۆلێرا دەبێت؟
مرۆڤ بە خواردنەوەی ئاو یاخود خواردنی ئەو خۆراكانەی كە بە بەكتریای كۆلێرا پیس بوون توشی كۆلێرا دەبێت. لە پەتادا سەرچاوەی پیسبوونەکە بەزۆری پیسایی کەسێکی تووشبووە کە ئاو یان خۆراک پیس دەکات. نەخۆشییەکە دەتوانێت بە خێرایی لەو ناوچانەدا بڵاوبێتەوە کە ئاوەڕۆ و ئاوی خواردنەوەیان بە شێوەیەکی گونجاو چارەسەر نەکراوە. ئەگەری ئەوە نییە هەوکردنەکە ڕاستەوخۆ لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر بڵاوبێتەوە؛ بۆیە، بەرکەوتنی ئاسایی لەگەڵ کەسێکی تووشبوو هۆکارێکی مەترسیدار نییە بۆ نەخۆشکەوتن.
نیشانەکانی نەخۆشی کۆلێرا چین؟
زۆرجار هەوکردنی کۆلێرا سووکە یان بێ نیشانە، بەڵام دەتوانێت توند بێت. نزیکەی یەک لە هەر ١٠ کەس کە بە کۆلێرا نەخۆش دەکەوێت تووشی نیشانە توندەکانی وەک سکچوونی ئاوی و ڕشانەوە و گرژبوونی قاچ دەبێت. لەم کەسانەدا خێرا لەدەستدانی شلەمەنی لەش دەبێتە هۆی وشکبوونەوە و شۆک. بەبێ چارەسەر، مردن دەتوانێت لە ماوەی چەند کاتژمێرێکدا ڕووبدات.
چەند دوای تووشبوون نیشانەکان دەردەکەون؟
بەگشتی 2-3 ڕۆژ دەخایەنێت تا نیشانەکانی دەرده‌كه‌وێت له‌ کەسێکدا كه‌ توشی بەکتریا کۆلێرا بووبێت، بەڵام کاتەکەی دەتوانێت لە چەند کاتژمێرێکەوە تا 5 ڕۆژ بگۆڕێت.
کێ زۆرترین ئەگەری توشبوون بە کۆلێرا هەیە؟
ئەو کەسانەی لەو شوێنانەدا دەژین کە ئاوی خواردنەوەیان خاوێن نیه‌و پاکوخاوێنی پێویستیان نییە، زۆرترین مەترسییان لەسەرە بۆ تووشبوون بە کۆلێرا.
ئەگەر من یان کەسێک کە دەیناسم نەخۆش کەوت چی بکەم؟
ئەگەر پێت وایە تۆ یان ئەندامێکی خێزانەکەت لەوانەیە تووشی کۆلێرا بێت، دەستبەجێ سەردانی پزیشک بکە. ئاوچنیانی دەتوانێت خێرا بێت بۆیە گۆڕینی شلە زۆر گرنگە. ئەگەر گیراوەی ئاودانی زارەکی (ORS)ت هەیە، دەستبەجێ دەست بکە بە خواردنی؛ دەتوانێت ژیانێک ڕزگار بکات. بەردەوام بە لە خواردنەوەی ORS لە ماڵەوە و لەکاتی گەشتکردندا بۆ وەرگرتنی چارەسەری پزیشکی. ئەگەر کۆرپەیەک سکچوونی ئاوی هەبوو، بەردەوام بە لە شیرپێدان.
چارەسەری نەخۆشی کۆلێرا چییە؟
دەتوانرێت کۆلێرا بە سادەیی و سەرکەوتووانە چارەسەر بکرێت بە گۆڕینی دەستبەجێ ئەو شلە و خوێیانەی کە لە ڕێگەی سکچوونەوە لەدەست دەچن. دەتوانرێت نەخۆشەکان بە گیراوەی (ORS) چارەسەر بکرێن، کە تێکەڵەیەکی پاکەتکراوی شەکر و خوێیە کە لەگەڵ یەک لیتر ئاو تێکەڵ دەکرێت و بە ڕێژەیەکی زۆر دەخورێتەوە. ئەم گیراوەیە لە سەرانسەری جیهان بۆ چارەسەری سکچوون بەکاردێت. هەروەها حاڵەتە توندەکان پێویستیان بە گۆڕینی شلەی ناو خوێنبەر هەیە.
ئانتیبایۆتیکەکان رێڕەوی نەخۆشیەکە کورت دەکەنەوە و توندی نەخۆشیەکە کەم دەکەنەوە، بەڵام بەقەد ئاودانەوە گرنگ نین. ئەو کەسانەی کە تووشی سکچوونی توند و ڕشانەوە دەبن لەو وڵاتانەی کە کۆلێرایان تێدا ڕوودەدات، پێویستە بەپەلە سەردانی پزیشک بکەن.
ئایا دەبێت خەمی تووشبوون بە کۆلێرا لە کەسانی تر بخۆم؟
ئەگەری ئەوە نییە نەخۆشییەکە ڕاستەوخۆ لە کەسێکەوە بۆ کەسێکی تر بڵاوبێتەوە؛ بۆیە، بەرکەوتنی ئاسایی لەگەڵ کەسێکی تووشبوو هۆکارێکی مەترسیدار نییە بۆ نەخۆشکەوتن.
چۆن دەتوانم لە نەخۆشی کۆلێرا بەدوور بگرم؟
ئاگاداربە کە ئایا بەم دواییە حاڵەتی کۆلێرا لە ناوچەیەکدا ڕوویداوە کە پلانت هەیە سەردانی بکەیت. بەڵام مەترسی تووشبوون بە کۆلێرا زۆر کەمە بۆ ئەو کەسانەی کە سەردانی ئەو ناوچانە دەکەن کە کۆلێرا پەتایان هەیە کاتێک هەنگاوی سادەی خۆپارێزی دەگیرێتەبەر.
د. جزا محمد
پسپۆری مایكرۆبایۆلۆجی
289472527-1184466755741877-8556429917515861376-n
free pictures hosting
 530

خەڵکانی لێبوردە و مرۆڤدۆست هەوڵدەدەن بەردەوام ببەخشن و هاوکاری ئەو کەسانە بن کە پێویستیان بە یارمەتییە

كۆمەك

کۆکردنەوە و دابینکردنی خەڵکانی کەم دەرامەت و ئەوانەی پێویستیان بە کۆمەککردن و پاڵپشتی هەیە

هاوکاری

یارمەتیدانی کەسانی نەخۆش و هەوڵدان بۆ چارەسەرکردنیان کە لە تەنگانەدان کارێ زۆر مرۆڤانەیە

مرۆڤایەتی

زاد

سایلۆیەکی یوسفیانەیە بۆ عەمبارکردنی توێشوی دەستی سپی خێرخوازان و پاشەکەوتی چاکەی چاکەویستان، زاد جەستەی میهرەبانی و دیوەکەی تری پزیشکانە کە وێنای مرۆڤ بوون و هەستی بەزەیی و گیانی هاوکاریان بۆ نەخۆش و بێ هودەکانی سەر جێگەی بێ ئومێدی و گیرۆدە بووانی برینە کوژەرو تاقەتپڕوکێنەکانە. زاد پردی پەیوەندی، پشتێنەی بەیەکەوە بەستن، پەتی گرێدانی پزیشک و نەخۆش، دەرمانخانە و نەخۆش، تاقیگەو نەخۆش، دەوڵەمەند و نەخۆش، پارەدار و نەخۆش، حکومەت و نەخۆش مرۆڤ و نەخۆشە.